Larresoro, 16garren mendetik 19garren menderaino
XVI eta XVII mendean : Sancti Martini de Ripera Longa parropiatik bereizitua Haltsuko parropia
Haltsuko eliztarrak lanjer handian ziren Errobi zeharkatzen zutelarik uholdeetan eta apezak ez ziren Haltsurat joaiten ahal azken sakramentuen emaiteko. Han Uhaldea etxe nobleko alaba ito zela diote. Bere burrasoek 1506-an kapera bat Haltsun eraiki zuten eta Bertrans de Lahet, Baionako apezpikuari parropia baten sortzea galdatu zioten. Apezpikuak galde hori onartu zuen eta Jean de Saint Martin, Sancti Martini de Ribeira Longako parropia, Urdazubiko monasterioko apezaren ganik, Haltsuko sendatzeko eskubideeri uko egitea ardietsi zuen. Bi notario aktaren ondotik, gutuna sinatu zen Baionan 1510-eko abostuaren 28-an.
Ibaiaren salerosketa Errobi gainean eta Larresoroko portua
Larresoro, Baiona-Iruña merkataritza bidean zen. Lapurdiko bideak hastiagarri izanez, salgaiak errobitik pasatzen ziren Uztaritzeraino gabarrentzat eta Larresoro eta Kanboraino edukiera gutiagoko gabarrentzat. Gero salgaiak Iruñarat ekarriak ziren uztarriz edo mandoz.
1507-ko urriaren 26an, Petry Detcheverry, Larresoroko untzigileak bi sagarno pipa eman behar zituen Baionako hiriari baimen zerga ez zuelakotz pagatu. 1775ean, Jean Detcheverry, Errobiko itsasuntzi gidarien fizkal-sindiko izendatua izan zen.
19garren mendean, Larresoron baziren 3 eta 4 itsasuntzi gidari. Portua Portuita auzoan zen, eliza eta inguratzen zuen hilerriaren azpian.
Seminario tipia
XVIII. mendean, Larresoroko seminario tipiaren sortzea gertakari ohargarria izan zen herriarentzat eta Euskal Herriarentzat. Haren sortzailearen kondaira, Jean Daguerre apeza (Larresoro 1703-ko apirilaren 23-an / 1785-ko otsailaren 25-an) zabalki deskribatua izan zen C. Duvoisin apezaren 1861-an zabaldu liburu batean : « Daguerre Jaunaren bizitza, Larresoroko seminarioaren sortzailea » XVIII. mende hastean, C. Duvoisin apezaren arabera, Baionako diozesa zen « ezjakintasunaren kontrolean, ohiduren desegitean eta jansenismoaren gaitzan ».
Jean Daguerre, Jean Daguerre, errege notariaren eta Marie Darquie-ren semearen bultzadarekin berpiztea emanan izan da. Bordaleko Jesuiten kolegian apez geiak bere estudioak egin zituen. Angelun bikario izendatua izan zen bainan eri izanez, bere ekintzak utzi behar izan zituen. Eriondo denboran, « bere herritaren ohiduren erreformatzearen alde lana egiteko xedea hartu zuen ». Larresoroko, Hirigoina bere sortetxean irakasten hasi zen, Kanbon, gero Larresoroko Dendarieta prioratuan. Kanbon seminario bat eraikitzeko presio gogorrak izan ziren, bainan 1733-ko apirilaren 29-an, herriko kapituluko biltzar batek Larresoron eraikitzea deliberatu zuen. Daguerre apezak bihotz oneko eskaintza onartu zuen eta eraikuntza herriak hasi zuen. Finantzaketa zailtasunen aitzinean, 1736-an Pariserat apeza joan zen eta Louis d’Orleans odoleko printzearen laguntza ukan zuen.
1739-an, Baionako apezpikuaren adostasunarekin seminarioaren bortak ideki zituen. Laster, kolegioa zabaldu zen eta Larresoron formatuak ziren misionesten arrakasta ospetsua agertu zen. Zailtasun ekonomikoak beti hor ziren, Pariserat apeza joan zen eta berrespen gutunak eta dirulaguntzak ukan zituen eta hori esker eraikin bat eta kaperari bertze hegal bat emendatzeko ahala eman zioten.
1785-an hil zenean, Duhalde apeza ordeztu zuen. Estatuaren ontasun bihurtu zen seminarioa hetsi behar izan zuen eta Errepublikako eta Inperioako soldadoendako ospitale izan zen.
1820-an, Sabarots apeza, Larresoroko erretora, seminarioaren berrerostea heldu zen eta 1828-ean kapera barroko berri bat altxatua izan zen. XIX.mende denbora guzian, irakaskuntza eder bat hedatua zen eta 1906-ko abendoaren 18-an poliziak hetsarazi zuen 1905-ko legea aplikatuta.
1914/1918-ko gerla denboran, Jacquemin medikuaren eta Louis Barthou anderearen manupean ospitale militar bihurtu zen. Erietxe bat bilakatua izan zen, gero ospitale mediko-psikiatriko bat eta 1994-ko abendoaren 31-an behin betiko hetsi zen.
Nazio nahasmendu handien oihartzunak
1782-ko uztailaren 17an, semea zorrez itoa izanez, Saint Martin familiaren oinordekoak saldu zituen gaztelu, lurrak, eiherak, dretxoak eta abantailak Hendaiako Pierre Diesse, tratulariari.
1789-ko Iraultza denboran, bortizkeri batzu gertatu ziren Larresoron, horien artean aipagarriena zonbait biztanleen Landesetan deportazioa izan zen, nahiz eta herria ez baitzen okaztagarri agertu. 1813-an armada napoleoniarrek egin zuten erretiran, uztailaren 9-an Darmagnac jeneralaren tropek herria bipildu zuten. 1913-ko abendoan, Wellington armadako Stewart dibisoa pasatzen ikusi zuen eta portugaldar batailuak han hartu zituen bere egoitza. 19garren mendean barna, eliza eta herriko etxea, boterezko lekuak, behin betiko finkatu ziren egungo lekuetan. Zuhurtasun eta neurritasunekin, bost auzapezek sustengatu zuten garapen materialaren arribada eta denendako eskola irakaskuntza ezartzea.